1. -a qo'shimchasi:
1) -a - ot yasaydi (so'z yasovchi):
jizza, sharshara;
2) -a - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): to’la, ko'tara;
3) -a - fe’l yasaydi (so‘z yasovchi):
tuna, sana;
4) -a - fe'lning ravishdosh shaklini
yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): yoza-yoza charchadim;
5) -a - kelasi zamon shaklini yasaydi
(sintaktik shakl yasovchi): yozaman;
6) -a - so'roq va taajjub yuklamasi:
kelasan-a.
1) -i - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): jannatj, la’natj;
2) -i - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
boyimoq, tinchimoq;
3) -i - III shaxs birlik sondagi egalik
shaklini yasaydi (sintaktik shakl yasovchi): kitobL
1) -k - ot yasaydi (so'z yasovchi):
kurak, tilak;
2) -k - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): chirik;
3) -k -1 shaxs ko'plik sondagi
shaxs-son shaklini yasaydi (sintaktik shakl yasovchi): keldik.
4. -ik qo'shimchasi:
1) -ik - ot yasaydi (so'z yasovchi):
ko'rjk;
2) -ik - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): egjk;
3) -ik - fe'l yasaydi (so'z yasovchi):
birik.
1) -q - ot yasaydi (so'z yasovchi):
taroq;
2) -q - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): qaynog;
6. -iq qo'shimchasi:
1) -iq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
chizjg;
2) -iq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): sinig;
3) -iq - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
zorjg.
7. -oq qo'shimchasi:
1) -oq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
o'rog;
2) -oq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): qochog;
8. -oq - kuchaytiruv va ta’kid
yuklamasi: keliboq.-uq qo'shimchasi:
1) -uq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
yutug;
2) -uq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): yumug.
1) -gi - ot yasaydi (so'z yasovchi):
sevgi;
2) -gi - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): kuzgi.
1) -ki - ot yasaydi (so'z yasovchi):
tepki;
2) -ki - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): ichki.
1) -qi - ot yasaydi (so'z yasovchi):
achitgi;
2) -qi - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): sayrogi.
1) -ka - jo'nalish keiishigi
qo'shimchasi, ismlarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): yurakka;
2) -ka - fe’llarda harakatning
davomiyligi va kuchliligini bildiradi (lug'aviy shakl yasovchi): surka.
3) -ka - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
iska.
1) -qa - jo'nalish keiishigi
qo'shimchasi, ismlarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): o'roqqa:
2) -qa - fe’llarda harakatning
davomiyligi va kuchliligini bildiradi (lug'aviy shakl yasovchi): chayga.
1) -qin - ot yasaydi (so'z yasovchi):
toshqin:
2) -qin - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): jo'shgin;
3) -qin - fe’lning II shaxs birlik
sondagi buyruq-istak maylini yasaydi (sintaktik shakl yasovchi): boaain.
1) - g'in -
ot yasaydi (so'z yasovchi): vona'in:
2) - g'in -
sifat yasaydi (so'z yasovchi): ozgljn;
1) -qich - ot yasaydi (so'z yasovchi):
ochgich;
2) -qich - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): qaqshatqich:
1) -qoq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
botgog;
2) -qoq - sifat yasaydi (so'z yasovchi):
tirishgog.
18. -g'oq qo'shimchasi:
1) -g'oq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
to'lgjog;
2) -g'oq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): tova'oq.
1) -ch - ot yasaydi (so'z yasovchi):
sevinch;
2) -ch - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): jirkanch.
1) -chi - ot yasaydi (so'z'yasovchi):
o'quvchi:
2) -chi - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): yoig'onchi:
3) -chi - so'roq va taajjub yuklamasi:
sen-chj.
1) -cha - ot yasaydi (so'z yasovchi):
tushuncha:
2) -cha - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): farg'onacha;
3) -cha - ravish yasaydi (so'z
yasovchi): o'zicha:
4) -cha - otlardagi erkalash va
kichraytirish shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): kitobcha.
1) -chak - ot yasaydi (so'z yasovchi):
burchak:
2) -chak - sifat yasaydi (so'z yasovchi):
kuyunchak;
3) -chak - otlardagi erkalash va
kichraytirish shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): kelinchak.
1) -choq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
ovunchoa:
2) -choq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): erinchoq:
3) -choq - otlardagi erkalash va
kichraytirish shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): qo'zichoa.
1) -loq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
o'tjog;
2) -loq - otlardagi erkalash va
kichraytirish shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): bo'tajog.
1) -xon - ot yasaydi (so'z yasovchi):
kitobxon:
2) -xon - otlardagi erkalash va hurmat
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): onaxon,
1) -lik - ot yasaydi (so'z yasovchi):
yoshUk;
2) -lik - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): qishlik.
27. -la qo'shimchasi:
1) -la - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
ishja;
2) -la - fe’llarda harakatning
davomiyligi va kuchliligini bildiradi (lug'aviy shakl yasovchi): ishqala;
3) -la - bilan ko'makchisining
qisqargan shakli (ko'makchi): siz-ja (siz Man);
4) -la - -oq(-yoq) yuklamasining
ma’nodoshi (yuklama): kelib-Ja ketdi.
1)
-da - o'rin-payt kelishigi qo'shimchasi, ismlarning munosabat
shakli (sintaktik shakl yasovchi): yurakda;
2) -da - kuchaytiruv va ta’kid
yuklamasi: yurak-O-i.
1) -dir — kesimlik shakli (sintaktik
shakl yasovchi): U o'quvchidir;
2) -dir - fe’llardagi orttirma nisbat
shakli (lug'aviy shakl yasovchi): kuldjr, yondir;
3) -dir - gumon olmoshi yasovchisi:
kimdir;
4) -dir- gumon yuklamasi: kelgandjr.
30. -don qo'shimchasi:
1) -don - ot yasaydi (so’z yasovchi):
guidon:
2) -don - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): bilimdon.
1) -dor - ot yasaydi (so'z yasovchi):
mulkdor:
2) -dor - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): avbdor.
1) -kor - ot yasaydi (so'z yasovchi):
paxtakor;
2) -kor - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): fusunkor
1) -kash - ot yasaydi (so'z yasovchi):
aravakash:
2) -kash - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): sustkash.
1) -gar - ot yasaydi (so'z yasovchi): zaraar:
2) -gar - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): hivlaaar,
1) -m - ot yasaydi (so'z yasovchi):
to'plam;
2) -m - egalik shakli, ismlarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): ukam;
3) -m - shaxs-son shakli; fe’ilarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): keldim.
36.
-im qo'shimchasi:
1) -im - ot yasaydi (so'z yasovchi):
terim;
2) -im - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): ayrim;
3) -im - egalik shakli, ismlarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): kitoblm.
1) -ma - ot yasaydi (so'z yasovchi):
qurilma:
2) -ma - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): qavnatma:
3) -ma - fe’lning bo'lishsizlik
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): kelma.
1) -moq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
quvmoq:
2) -moq - fe’lning harakat nomi
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): kelmoa.
1)
-miz - egalik shakli, ismlarning munosabat shakli (sintaktik
shakl yasovchi): bizning o'quvchimiz:
2) -miz - kesimlik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Biz o'quvchimiz:
3) -miz - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Biz boramiz.
1) -man - kesimlik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Men o'quvchiman:
2) -man - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Men boraman.
1) -ng - egalik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): ukang;
2) -ng - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): kelding.
1) -ing - egalik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): kitobina:
2) -ing - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): keling.
1) -ngiz - egalik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): ukanaiz:
2) -ngiz - shaxs-son shakli, fe'llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): keldinaiz.
1) -san - kesimlik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Sen o'quvchisan:
2) -san - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Sen borasan.
1) -siz - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): xabarsjz;
2) -siz - ravish yasaydi (so'z
yasovchi): tinimsjz;
3) -siz - kesimlik shakli, ismiarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Siz o'quvchisiz:
4) -siz - shaxs-son shakli, fe’llarning
munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Siz borasiz.
1) -sa - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
suvsa;
2) -sa - fe’lning shart maylini
yasaydi, fe’llarning munosabat shakli, (sintaktik shakl yasovchi): kelsa.
47. -si qo'shimchasi:
1) -si - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
garangsj;
2) -si - egalik shakli, ismlarning
munosabat shakli, (sintaktik shakl yasovchi): ukasL
48. -r qo'shimchasi:
1) -r — fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
qisqar,
2) -r - sifatdosh shaklini yasaydi
(lug'aviy shakl yasovchi): so'roqlar;
3) -r - kelasi zamon shaklini
yasaydi, fe’llarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): oqirman.
49. -ar qo'shimchasi:
1) -ar — fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
ko'kar, oqar;
2) -ar - sifatdosh shaklini yasaydi
(lug'aviy shakl yasovchi): oqar daryo;
3) -ar - kelasi zamon shaklini yasaydi,
fe’llarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): borarman;
4) -ar-fe’lning orttirma nisbat
shaklini yasaydi (lug'aviy shaki yasovchi): chiqar.
50. -ir qo'shimchasi:
1) -ir - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
gapjr;
2) -ir - fe'lning orttirma nisbat
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): pishj_r.
51. -ay qo'shimchasi:
1) -ay - fe’i yasaydi (so'z yasovchi):
ko'pay, ozay;
2) -ar - fe’lning buyruq-istak mayli
shaklini yasaydi, fe’llarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): Men
boray;
52. -y qo'shimchasi:
1) -y - fe’l yasaydi (so'z yasovchi):
qoray;
2) -y - ravishdosh shaklini yasaydi
(lug'aviy shakl yasovchi): o'qiy-oqiy charchadim;
3) -y - kelasi zamon shaklini
yasaydi, fe’llarning munosabat shakli (sintaktik shakl yasovchi): o'qiyman;
4) -y - fe’lning buyruq-istak mayli shaklini
yasaydi, fe’llarning munosabat shakli, (sintaktik shakl yasovchi): Men o'qiy.
53. -I qo'shimchasi:
1) -i - fe’lning o'zlik nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Kuy taraldi;
2) -I - fe’lning majhul nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shaki yasovchi): Soch taraldi.
54. -il qo'shimchasi:
1) -il - fe’lning o'zlik nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Gul ochildi;
2) -il - fe’lning majhul nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Sir ochjidi.
55. -n qo'shimchasi:
1) -n - fe’lning o'zlik nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Odamlar to'plandi;
2) -n - fe’lning majhul nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Xazonlar yoqish uchun bir joyga
to'plandi.
1) -in - ot yasaydi (so'z yasovchi):
ekin;
2) -in - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): erkin;
3) -in - ravish yasaydi (so'z
yasovchi): binn-ketjn;
4) -in - fe’lning o'ziik nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Oy ko'rindi;
5) -in - fe'lning majhul nisbat
shaklini yasaydi, (lug'aviy shakl yasovchi): Ovqatga tuz soNndi.
57. -un qo'shimchasi:
1) -un - ot yasaydi (so'z yasovchi):
tugun;
2) -un - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): ustun.
58. -(i)sh qo'shimchasi:
1) -(i)sh - sifatning ozaytirma daraja
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): oqjsh, ko'kjsh;
2) -(i)sh - fe'lning birgalik nisbat
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): o'qishdi, yozjshdi;
3) -(i)sh - fe’lning harakat nomi
shaklini yasaydi (lug'aviy shakl yasovchi): o'qish, yozish:
4) -(i)sh - fe’lda harakat-holatning
kuchsizligini bildiradi (lug'aviy shakl yasovchi): to'ljshdi.
59. -lab qo'shimchasi:
1) -lab - ravish yasaydi (so'z
yasovchi): ertalab. kilolab:
2) -lab - chama son shaklini yasaydi
(lug'aviy shakl yasovchi): vuzlab. minglab.
60. -iarcha qo'shimchasi:
1) -Iarcha - ravish yasaydi (so'z
yasovchi): mardlarcha. do'stlarcha:
2) -Iarcha - chama son shaklini yasaydi
(lug'aviy shakl yasovchi): vuzlarcha. minalarcha.
61. -chiq qo'shimchasi:
1) -chiq - ot yasaydi (so'z yasovchi):
suvanchiq:
2) -chiq - sifat yasaydi (so'z
yasovchi): sirpanchiq.
62. -gina(-kina, -qina)
qo'shimchasi:
1) -gina - otlardagi erkalash va
achinish shaklini yasaydi,(lug'aviy shakl yasovchi): qizaina:
2) -gina - ayiruv-chegaralov yuklamasi:
Ahmadaina darsaa kelmadi.
